Πώς Προστατεύει ο Οργανισμός το βάρος του και γιατί η Μεγάλη Αποτυχία να Χάσει Κάποιος Βάρος

Η αυξητική τάση της συχνότητας της παχυσαρκίας φανερώνει την δυσκολία πολλών ανθρώπων να χάσουν βάρος αλλά και να το διατηρήσουν.

Λόγω πολλών επιπλοκών της παχυσαρκίας (Διαβήτης, Υπέρταση, Αρθροπάθειες, Καρδιοπάθειες, κ.α.) πολλά άτομα δοκιμάζουν να χάσουν βάρος (ειδικές δίαιτες, γυμναστική, εγχειρήσεις, φάρμακα κ.α.).

Η εμπειρία δείχνει ότι είναι μια προσωρινή ελάττωση βάρους δυνατή, το πρόβλημα όμως είναι ότι όλα τα άτομα βάζουν πάλι πολύ σύντομα το βάρος που έχουν χάσει.

Ιατρικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι όταν κάποιος ελαττώσει το αρχικό του βάρος κατά 5%-10%, αυτό έχει πολύ θετικές επιδράσεις στην υγεία (Διαβήτης κ.α. ). Μια επιτυχημένη δίαιτα δηλ. χάσιμο βάρους κατά 10% είναι όταν το άτομο διατηρήσει έστω και ένα χρόνο το βάρος δίχως να το ξαναβάλει. Δεν υπάρχουν όμως αναγνωρισμένοι κανόνες για το θέμα αυτό.

Το πιο σημαντικό είναι να βάζει κάποιος ρεαλιστικούς στόχους δηλ. ελάττωση του αρχικού βάρους κατά 5-10% και να το διατηρήσει.

Μακροχρόνιες μελέτες δείχνουν ότι οι πλείστοι άνθρωποι που έχασαν βάρος, άλλοι γρήγορα και άλλοι πιο αργά κερδίζουν τα χαμένα κιλά.

Παράμετροι διατήρησης του βάρους μετά από το χάσιμο κιλών

Σημαντικοί παράγοντες επιτυχίας είναι:

1. Σωματική άσκηση.
2. Ελάττωση θερμίδων και ελάττωση φαγητών που δημιουργούν λίπη (παχυντικά).
3. Έλεγχος συνέχεια του βάρους.
4. Σταθερές συνήθειες διατροφής.
5. Πολύ σημαντική είναι η συνεχής επαφή του ατόμου αυτού με τον διαιτολόγο ή τον ιατρό του. (Εάν μπορέσει ένα άτομο να κρατήσει το βάρος του σταθερό για 2-5 χρόνια τότε οι πιθανότητες επιτυχίας είναι πολύ μεγάλες )
6. Ψυχολογικοί παράγοντες (Άγχος, φοβίες) παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην διατήρηση του βάρους.
7. Πολύ ψηλό αρχικό βάρος, η επιθυμία να χάσουν και άλλο βάρος ακόμη σε πολύ μικρή περίοδο διατήρησης του βάρους έχουν και αυτά αρνητική επίδραση στην διατήρηση του βάρους.

Παράγοντες που έχουν θετική επίδραση στη διατήρηση του βάρους:

1. Όταν φθάσει κάποιος στο στόχο του (π.χ. έχασε τα κιλά που ήθελε)
2. Όταν έχασε αρχικά πολλά κιλά
3. Ο τρόπος ζωής περιέχει αρκετή άσκηση
4. Σταθερά γεύματα
5. Σταθερό καθημερινό πρόγευμα
6. Λιγότερα λίπη στις τροφές
7. Περισσότερες υγιεινές τροφές
8. Λιγότερα ενδιάμεσα σνακ
9. Ελαστικότητα στον έλεγχο φαγητού
10. Αυτοπειθαρχία
11. Αυτοπεποίθηση
12. Αυτάρκης – Ανεξάρτητος
13. Ψηλά κίνητρα για ελάττωση βάρους
14. Σταθερές συνθήκες ζωής.

Με άλλα λόγια οι ψυχολογικοί παράγοντες έχουν σημαντική επίδραση στη διατήρηση του βάρους.

Μακροχρόνια επιτυχία – Διατήρηση και άσκηση:

Με κάθε μεγάλη ελάττωση βάρους (10% του αρχικού βάρους) πέφτει και ο βασικός μεταβολισμός δηλ. η ενέργεια που χρειαζόμαστε, που σημαίνει ότι πρέπει η ποσότητα θερμίδων – ενέργεια να ελαττωθεί παντοτινά.

Ο κυριότερος λόγος είναι ότι μαζί με το λίπος ελαττώνεται και η μυϊκή μάζα, ως επίσης και με άλλους μηχανισμούς προσπαθεί ο οργανισμός να ελαττώσει τις καύσεις του – ενέργεια (π.χ. νευρικό σύστημα), οι παλμοί της καρδίας γίνονται λιγότεροι, η σύνθεση θυροξίνης, η ορμόνη για τον μεταβολισμό, ελαττώνεται.

Αυτή είναι και η απλή εξήγηση για τη μικρή επιτυχία μακροχρόνια στα προγράμματα αδυνατίσματος. Η σχέση μεταξύ ελάττωσης ενέργειας (θερμίδων) και χάσιμου βάρους δεν είναι γραμμική, αλλά δυναμική και έτσι δημιουργείται ένα νέο ισοζύγιο ενέργειας από καύσεις = η ενέργεια που προσλαμβάνεται από τον οργανισμό, που σημαίνει έσοδα = έξοδα.

Έσοδα: Θερμίδες που παίρνουμε

Έξοδα: Θερμίδες που ξοδεύουμε, που στο τέλος της μέρας σημαίνει ότι για να χάνουμε βάρος πρέπει να ελαττώνουμε και συνέχεια τις θερμίδες που παίρνουμε.

Είναι λάθος να νομίζουμε ότι όταν παίρνουμε μια συγκεκριμένη ελαττωμένη ποσότητα θερμίδων για χρόνια θα έχουμε το ίδιο χάσιμο βάρους σε συγκεκριμένη χρονική μονάδα.

Διατροφή: Μια μελέτη του αμερικάνικου κέντρου ελέγχου του βάρους σε 2700 άτομα έδειξε ότι μια φτωχή σε λίπη διατροφή προστατεύει κάποιον από το να βάλει πάλι το βάρος του.

Επίσης η ελάττωση αναψυκτικών καθώς και οινοπνεύματος οδηγούν σε ελάττωση θερμίδων και χάσιμο βάρους, επίσης η ελάττωση της πυκνότητας ενέργειας = θερμίδες ανά γραμμάριο τροφίμων = τρόφιμα με χαμηλή πυκνότητα ενέργειας είναι (π.χ. φρούτα και λαχανικά. )

Άσκηση: Η αύξηση της σωματικής άσκησης είναι δεύτερος σημαντικός παράγοντας για μακροχρόνιο έλεγχο βάρους, χρειάζεται όμως καθημερινή άσκηση 30-60 λεπτά για να βοηθήσει στην διατήρηση του βάρους. Η άσκηση εκτός από τις θερμίδες επηρεάζει και την μυϊκή μάζα θετικά.

Σε σύγκριση με την επέμβαση στη διατροφή η επέμβαση στην άσκηση δεν είναι και τόσο εύκολη.

Να μην ξεχνούμε ότι εκτός από την τακτική άσκηση, και οι καθημερινές συνήθειες είναι σημαντικές (π.χ. να ανεβαίνουμε με τις σκάλες και όχι τον ανελκυστήρα, να σταθμεύουμε το αυτοκίνητο λίγο πιο μακριά από την τουαλέτα, για να περπατάμε).

Φυσικά πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι ένας υπέρβαρος λόγω σωματικών δυσκολιών δεν θα μπορεί να ασκείται για πολύ.

Συνοπτικά: Η ελάττωση σε λίπη στη διατροφή και η σωματική άσκηση είναι οι δύο πιο σημαντικοί παράγοντες για χάσιμο βάρους και την διατήρηση του. Επίσης μετά την ελάττωση βάρους πρέπει να χαμηλώσουμε και το επίπεδο της ενεργειακής ισορροπίας.

Συμπέρασμα: Το ότι ο οργανισμός προστατεύει το βάρος να έχει να κάνει με γονιδιακούς προγραμματισμούς (eνolution). Ο μεταβολισμός είναι προγραμματισμένος να δημιουργεί αποθήκες λίπους για να επιβιώνει σε «δύσκολους καιρούς πείνας» ως επίσης σε έλλειψη τροφής ελαττώνει την ενέργεια που ξοδεύει (μεταβολισμό).

Αυτό είναι βιολογική κληρονομιά από τα χρόνια τα παλιά της πείνας η οποία έρχεται σε σύγκρουση με το σημερινό «παχυσαρκογόνο περιβάλλον» όπου η τροφή είναι πλούσια παντού, εκτός από ορισμένα μέρη της Αφρικής που σήμερα ζουν όπως τα χρόνια τα παλιά, της πείνας.

Το αποτέλεσμα είναι να υπάρχει ένας πολύ μεγάλος κίνδυνος για παχυσαρκία και ένα σχεδόν άλυτο πρόβλημα ελάττωσης του βάρους σε μακροχρόνια βάση.

Σημασία για την καθημερινότητα – Τι πρέπει να γνωρίζει κάποιος:

1. Οι μελέτες δείχνουν ότι μπορεί κάποιος να χάσει βάρος, σύντομα όμως το κερδίζει πάλι πίσω.
2. Ελάττωση βάρους 5-10% του αρχικού βάρους έχει σίγουρα θετικά αποτελέσματα στην υγεία.
3. Ένας ρεαλιστικός στόχος για χάσιμο βάρους (5-10% αρχικού βάρους) έχει περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας.
4. Σίγουρος τρόπος να έχει κανείς καλά μακρόχρονα αποτελέσματα είναι η διατροφή με χαμηλές θερμίδες και χαμηλά λιπαρά, χαμηλή πυκνότητα ενέργειας και τακτική σωματική άσκηση.
5. Μόνο με μακροχρόνια αλλαγή τρόπου ζωής είναι δυνατή η μακροχρόνια ελάττωση βάρους.
6. Οι μηχανισμοί ρύθμισης του οργανισμού έχουν σκοπό τη διατήρηση του βάρους (γονίδια προγραμματισμού).
7. Η θεραπεία της παχυσαρκίας δεν είναι ένα χρονικά περιορισμένο γεγονός, αλλά χρειάζεται για τον καθένα ξεχωριστή φροντίδα και βοήθεια.