Ψυχοσωματικό Σύνδρομο – ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ: ΣΤΡΕΣ, ΦΟΒΙΕΣ, ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ
Σύμφωνα με στατιστικές που έχουν γίνει, 40% των ασθενών που επισκέπτονται τον παθολόγο με σωματικές ενοχλήσεις πάσχουν από το λεγόμενο ψυχοσωματικό σύνδρομο, δηλ. ο ασθενής έχει ενοχλήσεις πόνους κλπ. και ο γιατρός δεν βρίσκει καμία οργανική αιτία. Οι ενοχλήσεις μπορεί να είναι από απλή αδιαθεσία μέχρι δυνατούς πόνους. Πρόκειται για ψυχοσωματικές παθήσεις με διαταραχές της διάθεσης, κυρίως φοβίες και κατάθλιψη. Περίπου οι μισοί των ασθενών αυτών πάσχουν από φοβία ή κατάθλιψη.
Η διάγνωση γίνεται δύσκολη όταν παρουσιάζονται οι σωματικές ενοχλήσεις (πόνοι) πολύ πιο έντονα παρά οι ψυχολογικές διαταραχές. Τα συναισθήματα, όπως χαρά, λύπη, οργή, φόβος, στενοχώρια, εκδηλώνονται κατά δυο τρόπους: σωματικά και ψυχικά. Η χαρά φαίνεται στην έκφραση του προσώπου, όπως επίσης και η λύπη, αλλά ταυτόχρονα και ψυχικά (π.χ. έγινε κόκκινος από το θυμό του, ή άσπρος σαν τον γύψο από το φόβο του, ή πάγωσε από το φόβο).
Τον πιο σπουδαίο ρόλο στις ψυχοσωματικές παθήσεις παίζουν ο φόβος και η στενοχώρια.
Στη διάγνωση θα μας βοηθήσει ο αποκλεισμός άλλων οργανικών αιτιών (στηθάγχη, έλκος, πέτρες κλπ.) καθώς επίσης οι ψυχικές διαταραχές και αυτό προϋποθέτει εκ μέρους του γιατρού ειδικές γνώσεις καθώς και την ανάγκη να ασχοληθεί για αρκετό χρόνο με τον ασθενή.
Λειτουργικές διαταραχές:
Είναι οι διαταραχές – ενοχλήσεις που δεν έχουν οργανικές αιτίες. Οι διαταραχές αυτές παρουσιάζονται με πολλούς τρόπους. Η διάγνωση ότι υπάρχουν λειτουργικές διαταραχές πρέπει να γίνει κατόπιν μεγάλης σκέψης και πολλών εξετάσεων, διότι τα ίδια συμπτώματα μπορεί να προκληθούν και από μια σωματική πάθηση π.χ. όγκος.
Συμπτώματα – ενοχλήσεις:
Μπορεί πολλές φορές ο ασθενής να πει με ακρίβεια που πονάει, για παράδειγμα στην αριστερή κάτω μεριά της κοιλιάς, ή πολλές φορές λέει μόνο γενικά πράγματα, όπως δυσφορία στην κοιλιά, έντερα κλπ., ή παραπονείται για φοβία, εσωτερική διαταραχή. Συνήθως υπάρχει κάποια αιτία που προκαλεί στον ασθενή άγχος και πρέπει ο γιατρός να βρει την αιτία που δημιούργησε το άγχος, διευκρινίζοντας:
- Ποιες συνθήκες υπήρχαν προτού αρχίσουν οι ενοχλήσεις.
- Ποια άλλα σπουδαία γεγονότα στη ζωή του ασθενή έχουν σημειωθεί.
- Τι έκανε ο ασθενής για να το ξεπεράσει μέχρι τώρα.
Διάγνωση
Πολλές μορφές της πάθησης αυτής λόγω του ότι οι σωματικές ενοχλήσεις βρίσκονται στην πρώτη γραμμή και είναι αρκετά έντονες, δεν αναγνωρίζονται και έτσι δεν θεραπεύονται καθόλου.
Συνήθως στην καλυμμένη κατάθλιψη υπάρχουν πάντοτε ορισμένα σημεία άγχους ή στενοχώριας ή φοβίας και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένας κατάλογος δέκα ερωτήσεων για την καλύτερη διάγνωση.
- Μπορείτε να χαίρεστε;
- Είναι δύσκολο να παίρνετε αποφάσεις;
- Έχετε ενδιαφέρον για κάτι;
- Έχετε τάση να σκέφτεστε ορισμένα πράγματα διαρκώς;
- Έχετε την εντύπωση ότι η ζωή σας είναι δίχως νόημα;
- Αισθάνεστε κουρασμένοι και αδύνατοι;
- Έχετε πόνους ή βάρος στο στήθος;
- Έχετε αϋπνίες;
- Έχετε χάσει την όρεξη για φαΐ, χάσατε βάρος;
- Έχετε δυσκολίες στη σεξουαλική σας ζωή;
Συμπτώματα ενοχλήσεων
- Γενικές ενοχλήσεις: αϋπνίες, ιδρώτας (κρύος – ζεστός), ανορεξία, χάσιμο βάρους, δυσκοιλιότητα, πόνοι στην κοιλιά, δύσπνοια, κουβάρι στο λαιμό, αδιαφορία ως προς το σεξ.
- Τοπικές ενοχλήσεις: πόνοι σε ορισμένα σημεία του σώματος. Καρδιολογικά προβλήματα: ταχυπαλμία, βάρος στο στήθος και λαιμό. Γαστρεντερολογικά προβλήματα: στεγνό στόμα, κάψιμο στη γλώσσα, φούσκωμα στην κοιλιά, εμετός, διάρροια, δυσκοιλιότητα. Ουρολογικά προβλήματα: διαταραχές της περιόδου, ανικανότητα, προστατίτιδα.
- Νευρολογικά συμπτώματα: απογοήτευση, θλίψη, έλλειψη ενεργητικότητας, απάθεια, εσωτερική αναταραχή, ευέξαπτος ή δυσκολίες στη σκέψη, κενά στη σκέψη, δεν παίρνει κανείς εύκολα αποφάσεις, το μέλλον φαίνεται απαισιόδοξο και όλα είναι αρνητικά. Διαφορετική διάγνωση: πρέπει φυσικά πρώτα να αποκλεισθεί μια οργανική αιτία και μετά πρέπει να ξεχωρίσουμε εάν πρόκειται για τη σοβαρή μορφή της ενδογενούς κατάθλιψης ή της λεγόμενης συμπωματικής ή εξωγενούς κατάθλιψης ή περιστασιακής κατάθλιψης, διότι σε όλες τις μορφές μπορεί να έχουμε σωματικές διαταραχές.
Θεραπεία
Η σωματική και η ψυχική διαγνωστική πρέπει να γίνονται παράλληλα. Ο γιατρός πρέπει μαζί με τον ασθενή να συζητήσει την κάθε ενόχληση – σύμπτωμα ξεχωριστά και ταυτόχρονα να κάνει μια πολύ ενδελεχή σωματική εξέταση (ακτινογραφίες, υπέρηχους, αναλύσεις κλπ.) για να κερδίσει την εμπιστοσύνη του ασθενή. Ταυτόχρονα πρέπει ο γιατρός να προσπαθήσει να ξεδιαλύνει την ψυχική και κοινωνική κατάσταση του ασθενή.
Με τον τρόπο αυτό αποφεύγεται μια λανθασμένη διάγνωση (όγκοι, πέτρες κλπ.) ή ο γιατρός να κακοφανίσει τον ασθενή λέγοντας του ότι δεν έχει τίποτα, είναι η ιδέα του και να τον παραπέμψει στον ειδικό (ψυχίατρο, ψυχολόγο). Ο τρόπος που ο γιατρός θα αναφέρει τη διάγνωση στον ασθενή είναι αποφασιστικός. Εάν ο ασθενής κερδίσει την εμπιστοσύνη του γιατρού, τότε θα ακολουθήσει τη θεραπεία του, εάν όχι τότε θα τα μαζέψει και θα πάει στον επόμενο γιατρό.
Εάν ο γιατρός συνεχίζει να ερευνά και να εξετάζει τον ασθενή τότε η εντύπωση του ασθενή θα είναι ότι κάτι έχει και δεν το βρίσκουν και συνεπώς η ανησυχία του θα γίνεται πιο έντονη. Επίσης χρειάζεται κατανόηση εκ μέρους του γιατρού για την απογοήτευση του ασθενή όταν του ειπωθεί ότι δεν έχει τίποτα οργανικό και αυτό πρέπει να συζητηθεί μαζί του.
Πολλές φορές είναι για τον ασθενή ο οποίος έχει συγκεκριμένες ενοχλήσεις μια μεγάλη βοήθεια όταν ο γιατρός τον γλιτώσει από αχρείαστες επεμβάσεις.
Για ορισμένους ασθενείς είναι αρκετό να πηγαίνουν στο γιατρό τους μια-δυο φορές το χρόνο για να βεβαιώνονται ότι είναι καλά.
Σκοπός της ψυχοθεραπείας: Είναι όπως ο γιατρός μαζί με τον ασθενή συζητήσουν τα προβλήματα που τον απασχολούν και να τον βοηθήσει να βρει τις αναγκαίες λύσεις. Φαρμακευτική θεραπεία: Όταν ο γιατρός δίνει φάρμακα στον ασθενή πρέπει να του εξηγήσει πως δρουν τα φάρμακα αυτά δηλ. ότι δεν λύνουν τα προβλήματα αλλά βοηθούν στο να φύγουν ορισμένα συμπτώματα και ενοχλήσεις, όπως η αϋπνία, εσωτερική αναταραχή, φοβίες κλπ.
Σύνοψη
Πολλές σωματικές ενοχλήσεις, πόνοι αϋπνία, κλπ. δεν έχουν οργανική αιτία, δηλ. όγκου, πέτρες, μόλυνση, αλλά έχουν σαν αιτία ψυχολογικές διαταραχές, άγχος φοβίες.
Οι δε σωματικές ενοχλήσεις είναι μόνο το ένα σκέλος της ασθένειας, το άλλο είναι οι ψυχικές διαταραχές του συναισθηματικού μας κόσμου (χαρά, λύπη, οργή, φόβος, κατάθλιψη, άγχος).